1889 Brüksel Konferansı ve Azatlı Köleler misafirhaneleri

   Osmanlı Devletinin köle ticaretinin engellenmesi konusunda taraf olduğu ikinci anlaşma, 1889 Brüksel Konferansı sonunda imzalanmıştır. 18 Kasım 1889 tarihinde Brüksel'de toplanan uluslararası konferans sonunda imzalanan umumi senedle Afrika'dan yapılan köle ticaretinin engellenmesi kararlaştırılmıştır. Almanya, Avusturya-Macaristan, Kongo, Belçika, Danimarka, İspanya, Amerika, Birleşik Devletleri, Fransa, Büyük Britanya, İtalya, İran, Hollanda, Rusya, Portekiz, İsveç-Norveç ve Zanzibar ile birlikte Osmanlı Devleti de bu protokole imza koymuştur. Osmanlı delegesi S.E. Karateodori Efendi'dir.[1] Taraflar, 2 Temmuz 1890 günü Afrikalı köle ticaretinin bastırılması kurallarını getiren Bürüksel Kararnamesini imzaladılar. Sultanın kararnameyi onaylamasını tavsiye eden Meclis-i Vükela, bunun İmparatorluğun çıkarını zedeleyecek hiçbir şey içermediğini belirtiyordu. Vükela’ya göre Osmanlı heyetinin konferansta önerdiği tüm değişikliler kabul edilmiş ve kararname metnine dâhil edilmişti. Abdülhamit Haziran 1891’de kararnameyi onaylamayı kabul etti. Osmanlı Hükümeti bu yılın başında Afrikalı kölelerin azat edilmesini hızlandırmak ve onların gereksinimlerini karşılamak için bir program başlattı. Bu program, azatlı kölelerin kötü durumları hakkında İngilizlerin sürekli yakınmaları üzerine başlatılmıştı. Azatlı köleler için İstanbul, İzmir, Trablus, Cidde, Bingazi ve Hudeyde’de misafirhaneler kurulması düşünülmüştü. Köleler bu misafirhanelerde barındırılacak, beslenecek ve yeniden köleleştirilmeleri engellenecekti. Ana misafirhane İzmir’de inşa edilecek ve buraya diğer misafirhanelerden azatlı köleler gönderilecekti. Bunlar İzmir’den, Aydın vilayetinin çeşitli yerlerine tedrici olarak yollanacak, kendilerine işlemeleri ve yerleşmeleri için toprak verilecekti.[2]

---

[1] Bozkurt, Gülnihal; age,s:51

[2] Toledano, age, s: 204-205