Afrikanın hangi bölgelerinden Osmanlı coğrafyasına gelmişlerdir?

   XIX. yüzyılda Osmanlı pazarlarına köle sağlayan topraklar İmparatorluğun sınırları dışındaydı. Vaday, Bagirmi ve Bornu gibi Orta Afrika bölgeleri ve Yukarı Nil ile Batı Sudan, başlıca siyah köle kaynaklarıydı. Gala ve Sidama beylikleri Habeş köleleri sağlıyordu.[1] Mısır’ın 1820-1822 yıllarında Sudan’ı işgal etmesinden sonra her yıl Mısır pazarlarına çok sayıda köle aktı. Bu kölelerin bir bölümü kuzeye doğru yolculuklarına devam ederek Anadolu ve Rumeli kentlerine ulaştı. Benzer şekilde Trablusgarp’ın 1835’te yeniden işgal edilmesi, buranın merkezle bağını pekiştirmiş ve Bornu, Bagirmi ve Vaday’dan gelen kölelerin toplandığı en önemli depo olan bu eyaletten yapılan köle ihracatını harekete geçirmişti. 1869’da Süveyş Kanalının açılması ve Yemen ile Hicaz’a tarifeli seferler yapan buharlı gemi şirketlerinin kurulması, kara güzergâhına göre büyük bir düzenleme demekti; yani kölelerin imparatorluğun Arap vilayetlerinden merkeze gönderilmesi kolaylaşmıştı. Bir yanda İzmir ve İstanbul ile diğer yanda Hudeyde, Cidde, Yanbu, İskenderiye, Trablusgarp ve Bingazi gibi köle deposu kentler arasında etkin bir buharlı gemi ulaşım hattının kurulması, İmparatorluğa yönelik köle ticareti hacmindeki artışta önemli bir etken olmuştu ve ticaret XIX. yüzyılın üçüncü çeyreğinde doruk noktasına çıkmıştı.[2] Bu yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu için yüzünü batıya döndüğü bir zamandır, aynı zamanda Avrupa’nın sömürgeci yaklaşımlarının farklı bir rotaya dönüştüğü çağın dönüm noktalarından birisidir.

---

[1] Toledeno, Ehud R. 1840-1890, çev: Y.Hakan Erdem, Tarih Vakfı Yurt yay. 2. Baskı, Ekim, 2001 s:13

[2] Erdem, Hakan; age, s: 79